Ujawnienie treści ugody nadużyciem prawa do skargi
31-08-2017
Naruszenie poufności negocjacji ugodowych toczących się przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka prowadzi do skreślenia skargi z listy. Taki wniosek wynika z wyroku ETPC z 25 lipca 2017 r. w sprawie Eskierchanow i inni przeciwko Rosji (skargi nr 18496/16, 61249/16 i 61253/16).
Skargi wnieśli Tamierłan Eskierchanow oraz bracia Anzor i Szadida Gubaszew, oskarżeni, a niedawno skazani za zabójstwo rosyjskiego opozycjonisty Borysa Niemcowa. W chwili wystąpienia do trybunału mężczyźni pozostawali w tymczasowym areszcie. Postawili oni zarzut naruszenia dwóch przepisów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Do naruszenia art. 3 tego aktu (gwarantującego każdemu wolność od nieludzkiego i poniżającego traktowania) miało dojść poprzez przetrzymywanie ich w przeludnionych celach i transport w nieludzkich warunkach na posiedzenia sądowe. Do naruszenia art. 5 par. 4konwencji (gwarantującego każdemu prawo do bezzwłocznego ustalenia przez sąd legalności pozbawienia wolności)miało dojść poprzez przewlekłość procedury sądowej mającej zweryfikować postanowienia o tymczasowym aresztowaniu.
Skargi te przeszły wstępną kontrolę i zostały zakomunikowane rządowi rosyjskiemu. W grudniu 2016 r. i styczniu 2017 r. prawnik reprezentujący Eskierchanowa i Gubaszewów w postępowaniu przed ETPC ujawnił mediom warunki jednostronnej deklaracji, w której rząd uznawał naruszenie praw jednego z mężczyzn oraz warunki ugody zaproponowanej w pozostałych dwóch sprawach. W tej sytuacji rząd rosyjski wniósł o skreślenie skarg z listy.
ETPC podzielił pogląd rządu, uznając skargi Gubaszewów za niedopuszczalne i skreślając je z listy. W uzasadnieniu stwierdził, że ujawnienie treści propozycji ugodowego zakończenia sprawy stanowi nadużycie prawa do skargi z uwagi na wyraźne brzmienie art. 39par. 2 konwencji oraz art. 62 par. 2 regulaminu ETPC, stanowiącego o tym, że postępowanie dotyczące polubownego załatwienia sprawy ma charakter poufny. Trybunał zwrócił przy tym uwagę, że w kierowanych przez niego do skarżących listach z warunkami potencjalnej ugody znajdowało się wyraźne zastrzeżenie o ścisłej poufności informacji. Ich ujawnienie stanowiło w ocenie ETPC celowe naruszenie zasady poufności.
Z kolei w przypadku skargi Tamierłana Eskierchanowa strasburski trybunał zauważył, że nie toczyły się negocjacje zmierzające do ugodowego załatwienia sprawy, ale została złożona propozycja zakończenia sprawy w drodze jedno-stronnej deklaracji, która zgodnie z wymogiem art. 62A regulaminu trybunału jest przedstawiana w sposób jawny. Tym samym ETPC uznał, że jakkolwiek skutek obydwu procedur – polubownego załatwienia sprawy i zakończenia sprawy w drodze jednostronnej deklaracji – jest tożsamy (skreślenie skargi z listy), jednak wyraźnie różnią się one od siebie co do kwestii poufności. Doprowadziło to trybunał do konstatacji, że ujawnienie treści jednostronnej deklaracji nie stanowiło nadużycia prawa do skargi ani nie istnieje inny powód, dla którego należałoby skreślić sprawę z listy. Orzekając merytorycznie, ETPC podzielił zarzuty Eskierchanowa, uznając naruszenie obydwu praw gwarantowanych przez konwencję.
Adam Ploszka
Tagi: