Środek tymczasowy z Izbą Dyscyplinarną w tle
08-02-2022
Utworzona w 2018 r. Izba Dyscyplinarna SN generuje kolejne wyroki organów międzynarodowych. Najpierw TSUE wydał postanowienie zabezpieczające nakazujące jej zaprzestanie orzekania w sprawach dyscyplinarnych sędziów. Sam organ zaś nie jest uznawany za sąd w rozumieniu prawa unijnego. Następnie w sprawie Reczkowicz p. Polsce (skarga nr 43447/19) w lipcu 2021 r. ETPC uznał, że orzeczenia wydawane przez ID naruszają prawo skarżących do sądu. Co kluczowe, jako przyczynę podał fakt, że osoby zasiadające w izbie zostały powołane na sędziów SN w procesie, w którym brała udział nowa KRS, która w ocenie trybunału nie daje gwarancji niezależności od władzy politycznej. Aby zapobiec dalszym naruszeniom konwencji, należałoby zapewnić, że sprawy dyscyplinarne będą rozpatrywane przez sędziów powołanych prawidłowo, tj. na wniosek KRS będącej organem niezależnym.
Tym razem – w sprawie Wróbel p. Polsce (skarga nr 6904/22) – ETPC wydał postanowienie tymczasowe w odniesieniu do postępowania przed ID SN.
Skarżący prof. Włodzimierz Wróbel od 2011 r. jest sędzią w Izbie Karnej SN. W 2020 r. był współsprawozdawcą w uchwale, w której SN uznał, że Izba Dyscyplinarna nie jest „niezależnym sądem ustanowionym przez prawo”. 16 marca 2021 r., wpisując się w praktykę „nękania” niepokornych sędziów, Prokuratura Krajowa wystąpiła o pozbawienie go immunitetu w celu wszczęcia wobec niego postępowania dotyczącego zaniechania obowiązków służbowych. Zdaniem prokuratora krajowego skarżący nie dopełnił obowiązku ustalenia, czy oskarżony odbywał już karę pozbawienia wolności, co miało doprowadzić do jego bezprawnego zatrzymania. Wniosek ten został oddalony przez Izbę Dyscyplinarną SN, Prokuratura Krajowa złożyła jednak odwołanie. Rozprawa apelacyjna została zaplanowana na 9 lutego 2022 r.
Profesor Wróbel zwrócił się do ETPC z wnioskiem o wydanie zabezpieczenia poprzez zakazanie Izbie Dyscyplinarnej podejmowania jakichkolwiek działań w tej sprawie z uwagi na wydane przez TSUE zabezpieczenie z 14 lipca 2021 r. oraz wyrok ETPC w sprawie Reczkowicz. Zabezpieczenie miałoby obowiązywać do czasu pełnego wykonania przez rząd postanowienia TSUE i ETPC lub wyznaczenia do jego sprawy składu składającego się z sędziów powołanych przed 6 marca 2018 r. Skarżący argumentował, że orzeczenie na jego niekorzyść mogłoby doprowadzić do zawieszenia go w funkcji sędziego, zaszkodzić jego reputacji, skutkować nałożeniem restrykcyjnych środków zapobiegawczych oraz wywołać efekt mrożący w stosunku do innych sędziów. Wskazał, że w sprawie może dojść do naruszenia art. 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) oraz art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego).
W postanowieniu z 8 lutego 2022 r. trybunał wskazał, że postepowanie wobec skarżącego może się toczyć tylko zgodnie ze standardami rzetelnego procesu, czyli bez sędziów powołanych z udziałem neo-KRS. Jednocześnie ETPC wezwał skarżącego do złożenia w ciągu miesiąca pełnej skargi.
Środek tymczasowy (interim measure) orzekany na podstawie art. 39 regulaminu ETPC jest środkiem pilnym, który zgodnie z utrwaloną praktyką ma zastosowanie tylko wtedy, gdy istnieje bezpośrednie ryzyko nieodwracalnej szkody. Do tej pory, większość spraw, w których go stosowano, dotyczyła wydalenia cudzoziemców lub sytuacji zagrażających życiu bądź zdrowiu skarżących. Po raz pierwszy ETPC użył art. 39 w sprawie odnoszącej się do praworządności. Ponadto, w sposób niezwykle szeroki zabezpieczył prawa skarżącego, uniemożliwiając prowadzenie postępowania dyscyplinarnego przez organy krajowe. Jego zastosowanie nie przesądza o dalszych decyzjach w sprawie dopuszczalności lub meritum danej sprawy.
Rozprawa zaplanowana na 9 lutego 2022 r. spadła z wokandy, ale przyczyną nie był środek zasądzony przez ETPC.
Dominika Bychawska-Siniarska
Tagi: