Zagadnienie to było przedmiotem jednego z ostatnich orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Guelfucci przeciwko Francji. Podstawą skargi (nr 31038/12) były wydarzenia z lipca 1994 r. kiedy to Christine Guelfucci została wbrew swojej woli umieszczona w szpitalu psychiatrycznym. Wcześniej zwierzała się osobom trzecim, że zamierza odebrać życie sobie i swoim dzieciom. Jej ojciec zaalarmował o tym policję. Funkcjonariusze zatrzymali kobietę i przetransportowali do lecznicy. Tam na podstawie dwóch opinii lekarskich podjęto decyzję o jej przymusowej hospitalizacji. Francuzka opuściła szpital w kolejnym miesiącu, a następnie przez 12 lat przed sądami administracyjnymi i karnymi bezskutecznie kwestionowała swoje pozbawienie wolności. W związku z niekorzystnymi wyrokami wystąpiła do trybunału w Strasburgu, zarzucając w szczególności naruszenie art. 5 i 6 konwencji (gwarantujących prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego, a także do rzetelnego procesu).
Postanowieniem z 26 lipca 2018 r. ETPC uznał niedopuszczalność skargi. Przypomniał, że do naruszenia art. 5 doszłoby w przypadku wykazania bezpodstawności hospitalizacji lub zbyt długiego jej trwania. W tym przypadku wielokrotne badania lekarskie potwierdziły, że Christine Guelfucci cierpiała na psychozę, która mogła ją doprowadzić do samobójstwa. Co więcej,
strasburski trybunał dostrzegł, że skarżąca nie wniosła przed sądy krajowe skargi pozwalającej na zbadanie istoty sprawy, tj. zasadności przymusowego umieszczenia w szpitalu psychiatrycznym. Nie skorzystała też z przysługującego jej w prawie krajowym środka, jakim jest skarga na przewlekłość postępowania sądowego.
Jakie płyną z tej sprawy wnioski dla osób, które miałyby skierowań podobne sprawy przeciwko Polsce? Chcąc kwestionować przymusową hospitalizację, powinni przede wszystkim skorzystać z drogi odwoławczej, o której mowa w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego, domagając się zbadania zasadności umieszczenia w placówce. Postanowienie w sprawie Guelfucci przypomina jednak także, że do przymusowej hospitalizacji w szpitalu psychiatrycznym należy stosować standardy ochrony praw człowieka takie same jak w przypadku pozbawienia wolności przez organy ścigania, w tym zapewnić dostęp do adwokata, szybkiej kontroli legalności pozbawienia wolności etc. Praktyka pokazuje, że standardy te nie zawsze
są stosowanie w szpitalach psychiatrycznych.

dr Adam Ploszka

CAŁOŚĆ WYROKU

Tagi:

• Francja
• przymusowa hospitalizacja
• szpital psychiatryczny