Kontrolować szybko, ale indywidualnie
02-04-2019
Kontrola legalności pozbawienia wolności powinna nastąpić szybko, ale termin musi być racjonalny – do takiego wniosku można dojść po lekturze wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 2 kwietnia 2019 r. w sprawie Aboya Boa Jean przeciwko Malcie (skarga nr 62676/16). Skarżący – obywatel Republiki Wybrzeża Kości Słoniowej – przybył na Maltę samolotem we wrześniu 2016 r. Podczas kontroli paszportowej oświadczył, że posiada status uchodźcy w Armenii i zamierza ubiegać się o azyl na Malcie. Odmówiono mu wjazdu na teren Malty i osadzono go w areszcie imigracyjnym na czas zbadania wniosku o azyl, co uzasadniono obawą ucieczki.Na początku października 2016 r. Komisja Imigracyjna – specjalny organ powołany do weryfikacji decyzji o zatrzymaniu – potwierdziła legalność jego zatrzymania, uzasadniając to dodatkowo tym, że jego status uchodźcy w Armenii nie został jeszcze ustalony, a przy nim samym znaleziono bilet podróżny do Włoch wraz ze sfałszowanym paszportem włoskim. W tym samym miesiącu legalność jego zatrzymania została potwierdzona przez sąd.
Skarżący został zwolniony z aresztu imigracyjnego 8 listopada 2016 r. Nałożono na niego obowiązek stawiania się codziennie na dozór policyjny. W skardze do ETPC Aboya Boa Jean zarzucił naruszenie art. 5 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (prawo do wolności i bezpieczeństwa), twierdząc, że jego zatrzymanie było niezgodne z prawem i arbitralne. Zarzucił także naruszenie art. 5 ust. 4 (prawo do odwołania się do sądu w celu bezzwłocznego ustalenia przez sąd legalności pozbawienia wolności), twierdząc, że dostępne środki do zakwestionowania zatrzymania nie były ani szybkie, ani skuteczne. Uzasadniając skargę, wskazywał, że zgodnie z maltańskim prawem imigracyjnym decyzja organu powinna zapaść w ciągu siedmiu dni, a on oczekiwał na nią 25 dni.
ETPC jednomyślnie stwierdził, że nie doszło do naruszenia żadnego z tych praw. W uzasadnieniu wyroku skoncentrował się na drugim z zarzutów. Trybunał stwierdził, że z art. 5 ust. 4 EKPC wynika konieczność bezzwłocznej oceny zasadności pozbawienia wolności jednostki. Ocena ta – w miarę upływu czasu – powinna być regularnie ponawiana. Wyznaczenie okresu, w którym powinna na być dokonana taka ocena, musi mieć charakter racjonalny. Co do zasady, w przypadku kwestii imigracyjnych czas ten powinien być stosunkowo krótki. Ostatecznie jednak zawsze zależy od konkretnych okoliczności sprawy.
ETPC zauważył, że skarżący został zatrzymany 10 września 2016 r., zaś legalność jego zatrzymania została zbadana na początku października. Jakkolwiek przepisy prawa maltańskiego zakładały termin siedmiu dni, dopuszczały jego wydłużenie. Tak też stało się w tej sprawie, co uzasadniały okoliczności sprawy (najpierw w związku z absencją jednego z członków komisji, a następnie nieobecnością obrońcy zatrzymanego).
Mając to na uwadze ETPC stwierdził, że naruszenie siedmiodniowego terminu określonego przez prawo nie oznaczało automatycznie naruszenie art. 5 par. 4. Mimo nieprawidłowości czasu od aresztowania do kontroli legalności tej decyzji nie można uznać za nieracjonalnie długi. Trybunał uznał również, że nie doszło do naruszenia art. 5 ust. 1, bo tymczasowe aresztowanie skarżącego było ściśle związane z podstawą aresztowania, a jego długości nie można uznać za nieuzasadnioną.
dr Adam Ploszka
Tagi: