Problematyka prawa do prywatności kojarzona jest dziś najczęściej z zagadnieniem gromadzenia danych osobowych w kontekście komunikacji (monitorowanie połączeń telefonicznych, korespondencji e-mailowej itp.) oraz preferencji konsumenckich. Jednak, jak orzekł w niedawnym wyroku L.H. przeciwko Łotwie Europejski Trybunał Praw Człowieka, ochrona prywatności, gwarantowana w art. 8 konwencji, może odnosić się również do gromadzenia informacji medycznych na temat stanu zdrowia.

Wydarzeniem, wokół którego zaistniała omawiana sprawa, było poddanie L.H. w 1997 r. sterylizacji. Zabieg przeprowadzono w jednym z państwowych szpitali bez zgody pacjentki, podczas porodu, który przebiegał z komplikacjami i zakończył się cesarskim cięciem. Rezultatem postępowania zainicjowanego przez L.H. było orzeczenie sądowe z 2006 r. przyznające skarżącej odszkodowanie ze strony placówki. Jednak jeszcze w trakcie procesu państwowa instytucja zajmująca się kontrolą jakości wykonywanych usług medycznych (Quality Control for Medical Care and Fitness for Work – MADEKKI), na wniosek dyrektora szpitala, rozpoczęła zbieranie informacji na temat historii medycznej skarżącej. O fakcie tym L.H. została poinformowana w rozmowie telefonicznej z przedstawicielem MADEKKI, wówczas też usłyszała stwierdzenie, że do sterylizacji doszło z jej własnej winy. Sprawa trafiła do sądów kolejnych instancji, które orzekały (stosując jednak różną argumentację), że MADEKKI nie naruszyła prawa do prywatności kobiety, choć dane, które zebrano i na podstawie których powstał medyczny raport, zawierały najbardziej wrażliwe informacje o wielu latach leczenia L.H.

ETPC zajął jednak stanowisko skrajnie odmienne od tego prezentowanego przez łotewskie sądy. Przede wszystkim przypomniał, jak należy interpretować zakres prawa do prywatności w przypadku gromadzenia danych medycznych, włączając ich ochronę do grupy najważniejszych czynników, które pozwalają na korzystanie przez jednostkę z jej prawa do poszanowania życia prywatnego. Zagwarantowanie poufności danych medycznych powinno być, zdaniem trybunału, priorytetowe dla wszystkich państw stron konwencji: „Kluczowe jest, aby nie tylko respektować poczucie prywatności pacjenta, lecz również aby zachować wiarę w profesję medyczną (…)”.

Trybunał zwrócił uwagę na to, że informacje na temat leczenia L.H. zaczęto gromadzić po upływie 7 lat od zabiegu sterylizacji, kiedy skarżąca pozostawała w nierozstrzygniętym jeszcze sporze prawnym ze szpitalem. Strasburscy sędziowie odrzucili w związku z tym argumenty podnoszone przez stronę rządową wskazującą, że zgromadzone informacje potrzebne były do oceny ewentualnej winy lekarza, przypominając również, że ani szpital ani MADEKKI nie posiadały zdolności do orzekania o jego możliwej odpowiedzialności prawnokarnej.

Jednocześnie podstawą stwierdzenia przez ETPC pogwałcenia praw skarżącej było uznanie przepisów prawnych, regulujących działalność MADEKKI, za niewystarczająco precyzyjnie i jasno sformułowane oraz za niegwarantujące właściwej ochrony przed arbitralnymi decyzjami władz. Przepisy te w żaden sposób m.in. nie limitowały zakresu informacji medycznych, które mogły być gromadzone. Trybunał w Strasburgu orzekł w konsekwencji, iż władze łotewskie naruszyły art. 8 konwencji, nie dopełniając warunku wyrażonego w ustępie 2 tego przepisu, który mówi o dopuszczalności ograniczeń prawa do prywatności pod warunkiem zapisania takiego ograniczenia w ustawie. ETPC interpretuje zaś ten warunek jako zapewnienie, że właściwe przepisy będą jasne, precyzyjne, niepozostawiające miejsca na arbitralną interpretację, która może spowodować sytuację braku zagwarantowania jednostce należnych jej praw.

dr Aleksandra Gliszczyńska-Grabias

Całość wyroku

 

Tagi:

• Łotwa