Bierne prawo wyborcze po wyroku
17-06-2021
Zagwarantowanie możliwości skutecznego korzystania przez jednostki z biernego i czynnego prawa wyborczego należy do najważniejszych zobowiązań demokratycznego państwa prawa. Dlatego też oceny ETPC dokonywane w kontekście możliwość uczestniczenia w wyborach i zgłaszania swej kandydatury do wyborów mają tak istotne znaczenie. 17 czerwca ETPC wydał wyrok w sprawie Miniscalco p. Włochom (skarga nr 55093/13, naruszenie art. 3 Protokołu Dodatkowego nr 1 do Konwencji – prawo do wolnych wyborów oraz art. 7 Konwencji – zakaz karania bez podstawy prawnej).
W 2013 r. Marcello Miniscalco kandydował w lokalnych wyborach. Jego nazwisko zostało jednak skreślone z listy kandydatów przez miejscową komisję wyborczą, która dopatrzyła się istotnej nieprawidłowości: kandydat w 2011 r. został skazany za nadużywanie uprawnień w wykonywaniu swoich obowiązków służbowych. Decyzja była zgodna z włoskim prawem, które weszło w życie w styczniu 2013 r., i zakazywało skazanym prawomocnym wyrokiem m.in. za przestępstwo nadużycia uprawnień kandydowania w lokalnych wyborach. Skarżący próbował podważać decyzję komisji przed włoskimi sądami. Bezskuteczne.
Rozpatrywana przez ETPC skarga zawierała dwa zasadnicze zarzuty. Po pierwsze zastosowania do przypadku skarżącego przepisów, które weszły w życie dwa lata po uprawomocnieniu się wspomnianego wyroku, które przewidywały o wiele bardziej doniosłe konsekwencje prawne niż te, które orzeczono przeciwko niemu w 2011 r. W tym kontekście skarżący wskazywał na naruszenie art. 7 Konwencji. W odniesieniu do tego zarzutu ETPC uznał skargę za niedopuszczalną, wskazując m.in., że powody, dla których wprowadzono nowe przepisy i zastosowano je również do przypadku skarżącego, związane były z uprawnionym i zgodnym z Konwencją dążeniem państwa do wyeliminowania nieprawidłowości i ryzyka nielegalnego wpływania na wybory. ETPC podzielił również zdanie włoskiego Trybunału Konstytucyjnego, że skreślenie z listy kandydatów nie stanowi kary w rozumieniu prawa karnego. Jest wynikiem uznania, że skreślone osoby nie prezentowały postawy moralnej wymaganej do pełnienia funkcji publicznych.
ETPC nie dopatrzył się w sprawie zaistnienia naruszenia prawa do wolnych wyborów (drugi zarzut podniesiony w skardze). Badając proporcjonalność środka zastosowanego wobec skarżącego – skreślenia go z listy wyborczej – w odniesieniu do celu ograniczenia, jakim w tym przypadku była wskazywana przez państwo konieczność zapewnienia prawidłowego funkcjonowania władz państwowych (w tym tych wybieranych w wyborach), ETPC uznał, że władze włoskie w sposób właściwy tę proporcjonalność oceniły i wyważyły.
W sprawie tej ETPC uznał zatem, że w pewnym sensie natychmiastowe zastosowanie nowego prawa było zgodne z uzasadnionym celem włoskiego prawodawcy, jakim było wykluczenie osób prawomocnie skazanych za poważne przestępstwa z grona kandydujących w lokalnych wyborach, a poprzez to zapewnienie „integralności procesu demokratycznego”, czyli wyborów.
Tagi: